İdeal Bir Sterilizasyon Odası Nasıl Olmalıdır?

Sterilizasyon kalitesi bir kliniğin mutlak tedavi başarısının sağlayan arka plandaki en önemli unsurlardan biridir. Günümüzde dentak klinikler sterilizasyon süreçlerine daha çok önem vermekte ve bu süreçlerin gerekktirdiği düzenlemeleri uygulamaktadırlar.

Eskiden sterilizasyon denilince akla, gereçleri bir kapta yıkamak ve ardından sıcak hava stelizatörüne koymak gelirdi. Enstrümanların yıpranması, okside olması, oluklu aletlerin konulamaması gibi handikapları bir yana, sterilizasyon güvenliğini de tam olarak sağlamayan kuru hava sterilizatörleri artık tarihe karıştı. Tedavilerdeki hijyen standardı yükseldikçe buharlı sterilizatörlerin gerekliliği ve önemi anlaşıldı ve kliniklerde kuru hava sterilizatörlerinin yerini buharlı ve vakumlu otoklavlar almaya başladı.

Otoklav alan birçok diş hekimi çoğunlukla bu cihazı muayene odası içindeki tezgaha koyuyor ve ön temizliği aynı lavaboda yaptıktan sonra otoklavlama aşamasına geçiyordu.

Birçok muayenehanede halen bu düzen devam etmektedir. Ancak sterilizasyon konusundaki hassasiyetler arttıkça ve anlayışlar geliştikçe bu düzenin çok da yeterli olmadığı görülmeye başlandı. Zira hastanın bulunduğu ve tedavinin yapıldığı aynı ortamda önceki hastalardan çıkan kontamine olmuş gereçlerin işlenmesinin, steril/non-steril, kirli/temiz unsurların bir arada bulunmalarının sterilizasyon yönetimi için çok da uygun olmadığı anlaşıldı. Böylece “sterilizasyon odası” kavramı kliniklerin literatürüne girmeye başladı.

Sterilizasyon Döngüsü İle Oda Tasarım İlişkisi

Sterilizasyon odası nasıl olmalı konusuna geçmeden önce sterilizasyon döngüsünü belirlemek gerekmektedir çünkü, oda tasarımı bu döngüye göre şekillenmektedir.  Tüm süreç önce hastada tedavi ile başlar. Tabi ki başlangıç noktasında tedavide kullanılan tüm unsurların steril olduğunu varsayıyoruz. Aşağıdaki şema sterilizasyon işlem sürecini özetlemektedir.

Sterilizasyon kontrolünde temel kabuller vardır; örneğin bir hasta için çıkarılan, açılan her türlü el aleti, gereç, başlık vb gibi unsurlar o hastada kullanılmamış olsalar bile kontamine oldukları kabul edilir. İlk iş olarak kontamine olduğu kabul edilen gereçler farklı bir kaba ayrılmalı ve tedavi bölgesinden uzaklaştırılmalıdır. Bu gereçlerin ultrasonik temizleyicide ön temizliklerinin yapılması, tortu ve atıkların arındırılması, dezenfeksiyon solüsyonları ile dezenfekte edilmeleri gerekir. Bu işlemler manuel olarak yapılabildiği gibi artık termal dezenfeksiyon ve yıkama işlemlerini birlikte yapan cihazlarla daha sağlıklı ve hızlı bir şekilde gerçekleştirilebilmekltedir. Sürecin bu aşamasında oda tasarımına dönecek olursak, en başta ıslak zemini de olan evyeli bir tezgah olması gerekir. Tezgahın paslanmaz çelik ya da suya dayanıklı bir malzemeden yapılması daha uygundur. Bu tezgahın ultrasonik temizleyici, alet tepsileri ve konteynerları alacak uzunlukta olması önerilir. Dezenfeksiyon ve yıkama işlemi için makine kullanılacaksa tezgah altında buna uygun bir yer ayrılması, su kaynağı, atık su gideri, elektrik bağlantılarının tercih edilen cihaza göre planlanması gerekir.

Sterilizasyon sürecinin diğer bir aşaması ise bakım, yağlama, inceleme ve ayıklama işlemleridir. Dezenfeksiyonu yapılmış gereçler gözden geçirilerek kırık ve yıpranmış gereçler belirlenir, tamir ve bakım gerektiren ürünler ayrıştırılır. Yağlanacak başlıklar (türbin, angdruva vb) uygun yağ spreyi ile yağlanır. Yağlama işlemi de yine manuel olarak yapılabildiği gibi tam otomatik yağlama cihazları ile de yapılabilir. Eğer yağlama cihazı tercih edilecekse bunun için de tezgahta bir yer ayrılması gerekecektir.

Sterilizasyon mekanları tek oda veya iki oda şekline olabilir. Büyük tedavi merkezlerinde kullanılan iki odalı tasarımlarda “kirli alan” ile “temiz alan” birbirlerinden ayrılmıştır. Hatta bazı birimlerde “yarı steril alan” ve “steril alan” gibi çok daha detaylandırılmış bölümler bulunur. Ancak birçok klinik ve muayenehane için tek odalı tasarımlar yeterli olmaktadır. İyi dizayn edilirse küçük bile olsa tek odanın içerisinde kirli ve temiz unsurlar ve steril alanlar birbirlerinden ayrılabilir. Hatta efektif bir çözüm olarak bazı klinikler tek oda mantığını uygularken, odanın kliğinin içine baklan bir duvarında küçük bir pencere açarak temiz malzeme çıkışını buradan sağlamaktadırlar. Böylece odaya tedavi mekanındaki personel hiç girmeden malzeme transferi gerçekleşebilmektedir.

Aşağıda tek oda konseptine örnek bir tasarımı görebilirsiniz:

Önceden de bahsettiğimiz gibi odanın büyüklüğü de çok önemli değildir. Mühim olan odanın fonksiyonel ve efektif bir şekilde tasarlanmasıdır.  Aşağıda küçük ama verimli tasarlanmış bir oda örneğini görebilirsiniz;

Klinik Hasta Kapasitesi ve Mekan-Cihaz İlişkisi

Başlık döngüsünün çok olduğu kliniklerde, günlük muayene hastası adedinin fazla olduğu tedavi merkezlerinde hızlı çevrim yapan başlık otoklavı da kullanılması önerilir. Bu tür otoklavlar 10-12 adede kadar başlığı 7-8 dakika içinde sterilize ederek iki hasta arasında bile işlem görerek daha az başlık ile kliniğin dönmesini sağlamaktadır. Bu tür cihazlara en uygun seçenek olan Melaquick 12+ oldukça küçük olduğundan az yer kaplar, tezgahın bir köşesine konulabilir.

Eğer klinik yoğun çalışıyor ise otoklav olarak Pro-class cihazların haricinde Melag Vacuklav 44B+ tarzı Premium-class çift ceket teknolojili, süper hızlı otoklavlar da tercih edilebilir.

Daha büyük kapasiteli dental klinikler ve ağız diş sağlığı merkezleri çoğu zaman yüksek kalitede uygun bir dental otoklav bulamayıp 300-400 litre hacimli medikal otoklavlara yönelmektedir. Bu arayışa da çözüm yine sterilizasyon uzmanı Alman Melag firması tarafından sağlanmıştır. Büyük hacimli dental otoklav olan Cliniclave 45 serisi, medikal otoklava nazaran çok çok daha kısa sürelerde, daha az su ve daha az elektrik harcayarak yoğun bir kliğin ihtiyacını en ekonomik şekilde karşılar. Bu yüzden orta boy medikal merkezlerin bile tercih etmeye başladığı 45 serisi Melaglar böylece hem dental hem de medikal ihtiyaçlara cevap verebilen optimum bir cihaz haline gelmiştir. Süratli ve tasarruflu çalıştığı için Cliniclave 45 otoklavları ile günde birkaç parti sterilizasyon işlemi ardarda yapılabilir. İhtiyaca göre 100 veya 200 litrelik modelleri ve tek kapı/çift kapı seçenekleri bulunan bu otoklavlar hakkında daha detaylı bilgiyi ürün sayfalarımızda bulabilirsiniz.

Sterilizasyon mekanları iki odalı şekilde de tasarlanabilmektedir. Bazı düzenlemelerde odalar arasında bir pencere bulunur ve malzeme transferi bu pencereden yapılır. Bazı tasarımlarda ise iki oda arasında hiçbir bağlantı yoktur sadece arada her iki odaya da kapısı olan yani “çift kapılı” bir otoklav bulunur. Böylece kirli bölümde temizlenip paketler aletler otoklava o odadaki kapıdadan konur, steril olunca temiz taraftaki kapıdan steril olarak alınırlar. Böylece steril odaya  kontamine olmuş gereç sokulmaz. Yukarıdaki resiimde çift kapılı Cliniclave 45 D kurulu böyle bir oda örneği görülmektedir.

İster tek oda konsepti, ister iki oda konsepti olsun, kliniğin kapasitesine ve tedavi amaçlarına uygun olarak tasarlanmış bir sterilizasyon odası çalışma verimliğinizi artıracaktır. Cihaz seçimi ile uyumlu olarak tasarlanması gereken sterilizasyon odası ve bu odanın içindeki sterilizasyon cihazları ile ilgili daha detaylı paylaşımları gelecek bloglarımızda bulabilirsiniz.

Aşağıda sterilizasyon odası örnekleri bulabilirsiniz.

Dental Sterilizasyon kategorimize geri dönebilir ya da Radyoloji Cihazlarının Endodontiye Katkısı hakkında bilgi alabilirsiniz.