Dental Radyoloji Cihazları Endodontiye Nasıl Katkı Sağlar?

3 boyutlu dental tomografi görüntülerinin kullanım alanı gün geçtikçe daha çok genişlemektedir. Tomografinin en çok gerektiği durumların implantoloji ve cerrahi olduğu düşünülmektedir, halbuki endodontik tedavide de tomografik görüntüleme diş hekimlerine ve diş kliniklerine önemli tanı avantajları sunmakta ve tedavi planlarını değiştirecek yönlendirmeler yapabilmektedir.  Bizler de bu paylaşımımızda tomografinin endodonti alanındaki bazı getirilerine dikkat çekmek istiyoruz.

Periapikal röntgen görüntüsü ile tedavi aşamalarının kontrolü (Film / RVG / Fosfor Plak)

Kanal tedavisi sırasında motorize aletler kullanmanın faydalarından sık sık bahsediyoruz. Peki ya tedavi öncesi durum nedir? Kanal tedavisine nasıl karar veriyoruz, tanıyı nasıl koyuyoruz?

İşte bu aşamada dental radyolojik görüntüleme cihazları devreye giriyor. Genellikle hasta bir ağrı şikâyeti ile geldiğinde ilk yapılan işlem panoramik ya da periapikal bir röntgen görüntüsü almaktır. Eğer şikâyet belirgin bir yerde ve lokal ise periapikal röntgen tercih edilebilir. Aslına bakarsanız periapikal görüntülemenin en çok kullanıldığı alan endodontidir. Özellikle kök etrafındaki lezyonlar, kanalların durumu, kök kırıkları gibi unsurlar bölgesel röntgen ile gayet iyi görüntülenir. Üstelik periapikal röntgen ile hastaya çok az bir doz uygulanır çünkü artık bu tür röntgen cihazlarından görüntü dijital olarak elde edilmektedir.  Dijital RVG sensörlerinin gelişmesi ve çoğalıp ekonomik hale gelmesi, fosfor plak tarayıcılarının geliştirilmesi dijital görüntüleme işlemini daha ulaşılır ve yaygın hale getirmiştir. Tüm bunlara paralel olarak x-ışını veren periapikal röntgen cihazlarının da dijital uyumlu yani daha kısa sürelerde ve daha doz ile şutlama yapabilen versiyonları çıkınca birçok hekim kanal tedavisi esnasında bile sürecin kontrolü için görüntüleme yapar hale gelmiştir. Kanalın tam olarak kapatılıp kapatılmadığı, kök dolguları veya gutta perka gibi tıkaçların apekse kadar kadar erişip erişmediği RVG görüntüleri ile kontrol edilmeye başlandı. Bu bakımdan hızı ve pratikliği itibari ile özellikle RVG, endodonti uygulayıcılarının en büyük yardımcısı haline gelmiştir.

Durum bu şekilde devam ederken üç boyutlu dental radyoloji cihazlarının gelişip devreye girmesi ve endodonti alanında da kullanılmaya başlaması akla bazı soruları getirmektedir.

İki Boyutlu Röntgen İle Görüntülenemeyen Endodontik Unsur Var Mıdır?

Zaten küçük ve sınırlı bölgeyi iki boyutlu röntgen ile görüntüleyebilirken üç boyutlu görüntülemenin endodontiye ilave bir faydası var mı sorusu akıllara gelmektedir. Yani daha açık bir ifade ile; iki boyutlu röntgen ile göremediğimiz hangi unsurlar 3D tomografi ile görüntülenebilir?

İki boyutlu görüntülemenin temel bir referans olduğu ve başlangıç safhasında mutlaka başvurulması gerektiği kaçınılmaz. Peki ya her şeyi görebiliyor muyuz, komplike endodonti vakalarında dental tomografi kullanımı ek avantaj sağlar mı? İşte bu sorular araştırmacıları mukayeseli çalışmalar yapmaya ve sonuçlarını paylaşmaya yönelttmiştir.

Bu amaçla siz diş hekimi ve diş kliniklerine bu konuda hazırlanmış bilimsel bir çalışmadan çeşitli kesitler sunuyoruz. Aralarında İsveç Göthenburg Üniversitesi Oral Maksifasiyal Radyoloji Bölümünden Prof. Hans Gröndhahl ve İngiltere Londra Eastmen Üniversitesi Endodonti öğretim üyesi Dr. Richard Kahan'ın da bulunduğu bir grup akademisyen tarafından hazırlanan Endodonti Klinik Vaka Raporundan derlenen bu bilgiler umarız size bir fikir verecektir.

Örneklerde genel olarak önce iki boyutlu dental radyoloji cihazları ile çekilen bir durumun ardından üç boyutlu görüntüleme yapılması ve buna göre konulan tanı ve tedavi planının değişmesi görülmektedir.

ENDODONTİK VAKA 1:

Tomografi ile Çatallı Kanal Yapısının Tespit Edilmesi;

Sunulan hastada 2 nolu dişte geri dönülemez bir şekilde iltihaplanmış pulpa vakası var. Sıcak ve soğuğa karşı gecikmeli tepkiler vermesi de durumu onaylamakta.

Geleneksel radyografiler erimiş bir kök yapısı göstermekte ve kök kanal anatomisi hakkında hemen hemen hiç bilgi vermemektedir. (Şekil A)

Şekil A: Periapikal Çekim

Dental 3D görüntüsü bu moların sadece 3 kök kanalı olduğunu ortaya koydu ve kanıtladı.
Ayrıca iki bukkal kanalın apikal üçlüde birleştiğini ve sonra yeniden çatallaştığını gösterdi (şekil B)

Şekil B: Morita 3D tomografi görüntüsü. Çatallaşıp tekrar birleşen kanal açıkça gözlenmektedir.

Operasyon sonrası geleneksel ragyografide ise, önceden görüntülenen anatomi bilgisi gereği bu anatomik yapı tedavi edilmiş olarak görüldü. (Şekil C)

Şekil C: Kanal tedavisi sonrası periapikal çekim

(Dördüncü bir kanal varlığına bakılmadı, bukkal kanalın apekste birleşeceği biliniyordu. Bu son derece olağandışı bir durumdu)

İrigasyon sürecine uygun zaman ayrıldı ve kanalın birleşme noktasından sonraki apikal çatallaşmaya kadar üç boyutlu tıkaçlama yapılmasına olanak sağlandı. (şekil C)

Bu sayfadaki vaka Dr. L. Stephen Buchanan tarafından sağlanmış olup Morita 3D Accuitomo ile çekilmiştir.

ENDODONTİK VAKA 2:

     Tomografi ile Perfore Olmuş Kökün Görüntülenmesi

Periapikal ve panoramik radyografiler 10 numaranın lateral apeksine dek yaklaşan “kabul edilebilir” bir endodontik tedavi göstermekte.

Lateraldeki endodontik dolgu “çift” gibi görünüyor ve iki kanal var izlenimi veriyor. Apikal üçlünün distal bölümünde hafif bir periapikal radyolucent görüntü izlenmekte. (şekil A)

Şekil A: Periapikal Çekim

Konik 3D görüntüler gutta perkanın bukkal kortekste kökün yüzeyini deldiğini (perfore ettiğini) göstermekte. (şekil B)

Şekil B: 3D tomografi görüntüsü. Perfore olmuş kök açıkça görülmektedir

Kanal içinde ise bazı gutta perkaların bulunduğu fakat apekse kadar ulaşamadığı görülmektedir. (eksik tedavi)

Periapikal radyografi 3 boyutlu bir cismin 2 boyutlu gösterimidir, bu yüzden incelenen alandaki bütün yapıları tek bir düzlemde üst üste bindirir. Guta perkanın görüntüsü kök görüntüsünün üstüne bindiği için kabul edilebilir bir tedavi izlenimi vermekteydi.

Bu sayfadaki vaka Marcel Noujeim DDS MS tarafından sağlanmış olup Morita 3D Accuitomo ile çekilmiştir.

ENDODONTİK VAKA 3:

     Tomografi ile Kortikal Sınırları Bile Eritmiş Olan Yaygın Lezyon Tespiti

Endodontist tarafından ağrı şikayeti olan bir hastadan üst sağ molar bölgenin çok sayıda görüntüsü alınmış.

Hekim üst molarda bir lezyonun varlığından şüphelendi; ancak ne derece yaygın olduğa emin olamadı. (şekil A)

Şekil A: Periapikal Çekim

Tomografi görüntüsü her yöne yayılmış büyük bir lezyonun varlığını gösterdi. Lezyon hem bukkal hem de palatinal tarafta kortikal sınırları yıkıma uğratmış. Hatta nazal kavitenin lateral bölümüne kadar uzanıyor ve maksiller sinüsün içine kadar giriyor. Burada mukaza ile olan reaksiyonu görülebiliyor.  (şekil B)

Şekil B: Morita 3D Tomografi Görüntüsü. Kemiğin her tarafına yayılmış lezyon gözlemlenmektedir.

Lezyon ayrıca ikinci moların kök sistemini de etkiliyor ve gömük üçüncü molara kadar dayanıyor. (şekil C)

 Şekil C: Morita 3D tomografi görüntüsü. Lezyonun nazal bölgedeki yayılımı incelenebilmektedir.

Bunların hiçbirisi  yalnızca intraoral radyografi ile görüntülenememişti.

Bu vakayı temin eden: Hans-Göran Gröndahl Professor emeritus, DDS, PhD sağlamış olup Morita 3D Accuitomo ile çekilmiştir.

Yukarıdaki vakalarda görüldüğü gibi kimi tedavi süreçlerinde beklenmeyen sürpriz durumlarla karşılaşmak mümkün. Sonuçta kanal tedavisi yaparken teknolojinin bize sunduğu imkanlardan yararlanmak, gereğinde periapikal / panoramik, ama bunun yetmediği durumlarda ise vakaya ve tedavi amacına göre üç boyutlu dental radyoloji cihazlarından da faydalanmak gerekmektedir.  Birçok görüntüleme merkezi artık dental 3D hizmeti vermektedir, bu görüntülemeyi daha hızlı ye yerinde yapmak isteyen klinikler ise dental tomografi cihazlarını bünyelerinde bulundurmayı tercih etmektedirler.

"Dental Radyoloji Cihazları Endodontiye Nasıl Katkı Sağlar?" yazımızdan Görüntüleme kategorimize geri dönebilir ya da Endomotorlarda Dönüşümlü Hareketin Yol Açtığı Kılcal Çatlak Sorunlarının Çözümleri hakkında bilgi alabilirsiniz.