Hipersalivasyon Nedir?
Hipersalivasyon olarak da adlandırılan yoğun tükürük durumunda tükürük bezleriniz normalden daha fazla tükürük üretir. Fazla tükürük birikmeye başlarsa, tükürük istemeden ağzınızdan damlamaya başlayabilir.
Daha büyük çocuklarda ve yetişkinlerde, salya akması altta yatan bir durumun işareti de olabilir.
Hipersalivasyon, altta yatan nedene bağlı olarak geçici veya kronik olabilir. Örneğin, bir enfeksiyonla uğraşıyorsanız, ağzınız bakterileri dışarı atmak için daha fazla tükürük üretebilir. Hipersalivasyon, genellikle, enfeksiyon başarılı bir şekilde tedavi edildikten sonra durur.
Sürekli hipersalivasyon (siyalore) genellikle kas kontrolünü etkileyen altta yatan bir durumla ilgili olmaktadır. Bu, tanıdan önceki bir işaret veya daha sonra gelişen bir semptom olabilir.
Hipersalivasyon Sebepleri
Geçici hipersalivasyon genellikle şunlardan kaynaklanır:
- Boşluklar
- Enfeksiyon
- Gastroözofageal reflü
- Gebelik
- Bazı sakinleştiriciler ve antikonvülsan ilaçlar
- Cıva gibi toksinlere maruz kalma
Yukarıdaki durumlarda, hipersalivasyon tipik olarak altta yatan durumu tedavi ettikten sonra kaybolur.
Sürekli hipersalivasyona genellikle kas kontrolünü etkileyen kronik sağlık koşulları neden olur. Kas kontrolünüz bozulduğunda, yutma yeteneğinizi etkileyerek tükürük birikmesine neden olabilir. Bu, şunlardan kaynaklanabilir:
- Maloklüzyon
- Genişlemiş dil
- Zihinsel engel
- Serebral palsi
- Yüz siniri felci
- Parkinson hastalığı
- Amyotrofik lateral skleroz (ALS)
- Felç
Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor, ağız içi muayene yaparak tükürük bezlerinin durumu, enfeksiyon belirtileri veya diğer anormallikleri değerlendirir. Doktorunuz semptomlarınızı tartıştıktan sonra hipersalivasyonu teşhis edebilir. Altta yatan nedeni belirlemek için test gerekebilir.
Tıbbi geçmişinizi gözden geçirdikten sonra doktorunuz diğer semptomları aramak için ağzınızın içini inceleyebilir. Bunlar şunları içerir:
- Şişme
- Kanama
- İltihap
- Kötü koku
Halihazırda size kronik bir durum teşhisi konduysa, doktorunuz siyalorenizin ne kadar şiddetli olduğunu değerlendirmek için bir ölçek sistemi kullanabilir. Bu, doktorunuzun hangi tedavi seçeneklerinin sizin için doğru olduğunu belirlemesine yardımcı olabilir.
Hangi Tedavi Seçenekleri Mevcuttur?
Tedavi planınız altta yatan nedene bağlı olarak değişecektir. Ev ilaçları geçici durumlar için faydalı olsa da kronik hipersalivasyon genellikle daha gelişmiş müdahaleleri gerektirir.
Doktorunuz belirtilerinizin temelinde bir çürük veya enfeksiyon olduğundan şüpheleniyorsa, sizi bir diş hekimine sevk edebilir. Diş hekiminiz size uygun diş ve ağız hijyeni hakkında bilgi verebilir.
Örneğin, düzenli fırçalama, salya akmasına neden olabilen diş eti iltihabını ve ağız tahrişini azaltmaya yardımcı olabilir. Fırçalamanın da ağız üzerinde kuruma etkisi olabilir. Ek etkiler için alkol bazlı bir gargara ile takip etmeyi de faydalı bulabilirsiniz.
Şiddetli vakalarda, bu durum büyük tükürük bezlerinde ameliyatla tedavi edilebilir. Doktorunuz, tükürüğün kolayca yutulabileceği ağzın arka tarafında salınması için bezlerin tamamen çıkarılmasını veya yerinin değiştirilmesini önerebilir.
Hipersalivasyon Tedavisi
-
Fiziksel ve Davranışsal Terapi
Özellikle nörolojik hastalıklar nedeniyle hipersalivasyon yaşayan bireylerde, ağız motor fonksiyonlarını iyileştirmeye yönelik egzersizler ve davranışsal teknikler önerilir. Bu terapiler, yutkunma sıklığını artırmak, ağız kapalı tutma becerisini geliştirmek ve kas tonusunu düzenlemeyi hedefler.
-
Farmakolojik Tedavi
Aşırı tükürük üretimini azaltmak için kullanılan ilaçlar şunlardır:
- Antikolinerjik İlaçlar: Glikopirrolat ve skopolamin gibi ilaçlar, tükürük üretimini inhibe ederek hipersalivasyonu azaltabilir. Ancak bu ilaçlar yan etkiler nedeniyle dikkatli kullanılmalıdır.
- Botulinum Toksini (Botoks) Enjeksiyonları: Salya bezlerine yapılan botoks enjeksiyonları tükürük üretimini geçici olarak azaltabilir. Bu yöntem, özellikle diğer tedavilere yanıt vermeyen vakalarda etkili olabilir.
-
Cerrahi Müdahale
Diğer tedavi yöntemlerine yanıt vermeyen vakalarda cerrahi seçenekler düşünülebilir:
- Salya Bezi Ablasyonu: Salya bezlerine alkol enjekte edilerek bezlerin küçülmesi sağlanır ve tükürük üretimi azalır. Bu yöntem, minimal invaziv bir seçenek olarak öne çıkar.
- Salya Bezi Çıkartılması veya Duktus Bağlanması: Ağır vakalarda, salya bezlerinin bir kısmının cerrahi olarak çıkarılması veya tükürüğün ağızdan dışarı çıkışını engelleyen duktusların bağlanması düşünülebilir.
-
Evde Bakım ve Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Hipersalivasyonun yönetilmesinde yaşam tarzı değişiklikleri de önemlidir:
- Düzenli Sıvı Alımı: Gün boyunca sık sık küçük yudumlarla su içmek, ağızda biriken tükürüğün azalmasına yardımcı olabilir.
- Ağız Hijyeni: Diş ve dil temizliğine özen göstermek, ağızda kötü koku ve enfeksiyon riskini azaltır.
- Duruş Düzenlemeleri: Başın dik tutulması, tükürüğün ağızda birikmesini engelleyebilir.
- Cilt Bakımı: Ağız çevresindeki ciltte tahriş oluşumunu önlemek için nemlendirici kremler kullanılabilir.
Tedavi seçimi, bireyin genel sağlık durumu, yaşadığı semptomların şiddeti ve yaşam kalitesi üzerindeki etkileri göz önünde bulundurularak yapılmalıdır.
Hipersalivasyondan Korunmak için Öneriler
Hipersalivasyondan korunmak için bazı önlemler alınabilir:
- Ağız Hijyenine Dikkat Edin: Düzenli diş fırçalama ve ağız temizliği, tükürüğün birikmesini engeller ve ağız sağlığını korur.
- Sık Sık Su İçin: Vücutta yeterli sıvı dengesinin sağlanması, tükürüğün fazla birikmesini engeller. Küçük yudumlarla su içmek faydalı olabilir.
- Yutkunma Egzersizleri: Konuşma terapisti eşliğinde yutkunma kaslarını güçlendiren egzersizler yapılabilir.
- Baş Pozisyonuna Dikkat Edin: Başın dik tutulması, tükürüğün ağızda birikmesini engeller. Özellikle uyurken başın yüksek tutulması faydalı olabilir.
- Duruş ve Kas Kontrolü: Ağız çevresi kaslarını güçlendirmek, tükürüğün kontrolsüz birikmesini engelleyebilir.
Bu basit önlemler, hipersalivasyonun etkilerini azaltabilir ve yaşam kalitesini artırabilir.
Daha sağlıklı dişler ve ağız sağlığı için düzenli muayenelerinizi aksatmamanızı öneriyoruz.
Hipersalivasyon ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Ağızda tükürük birikmesinin belirtileri nelerdir?
Ağızda tükürük birikmesi, sürekli tükürük damlaması, ağızda kötü tat, yutkunma güçlüğü, konuşma sırasında zorluk, cilt tahrişi ve ağız kokusu gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
Aşırı tükürük üretimi tehlikeli midir?
Aşırı tükürük üretimi, ağız çevresinde tahrişe, ciltte yaralara, sosyal çekingenliğe ve ağız sağlığı sorunlarına yol açabilir. Ayrıca, tükürüğün boğaza kaçması, solunum yolu enfeksiyonlarına neden olabilir.
Hipersalivasyona hangi hastalıklar neden olabilir?
Parkinson hastalığı, inme, serebral palsi, ALS gibi nörolojik hastalıklar, hipersalivasyona neden olabilir. Ayrıca, bazı ilaçlar ve ağız sağlığı problemleri de bu durumu tetikleyebilir.
Hamilelikte aşırı tükürük üretimi neden olur?
Hamilelik sırasında hormonel değişiklikler, mide bulantısı ve kusma gibi durumlar aşırı tükürük üretimine yol açabilir. Bu durum, genellikle gebeliğin erken dönemlerinde görülür.
Tükürük üretimini azaltmak için evde yapılabilecek yöntemler nelerdir?
Düzenli su içmek, ağız hijyenine dikkat etmek, başı dik tutmak, yutkunma egzersizleri yapmak ve küçük yudumlarla su içmek, tükürüğün ağızda birikmesini engellemeye yardımcı olabilir.
Hangi ilaçlar hipersalivasyona sebep olabilir?
Bazı ilaçlar, özellikle antipsikotik ilaçlar ve antikolinerjik ilaçlar, tükürük üretimini artırabilir. Bu ilaçlar hipersalivasyona yol açabilir.
Hipersalivasyonun tedavisinde cerrahi yöntemler uygulanır mı?
Ağır vakalarda, cerrahi yöntemler uygulanabilir. Tükürük bezlerinin bir kısmı çıkarılabilir veya tükürüğün ağızdan dışarı çıkmasını engelleyen kanallar bağlanabilir.
Hipersalivasyon psikolojik kaynaklı olabilir mi?
Evet, stres ve anksiyete gibi psikolojik faktörler, hipersalivasyonu tetikleyebilir. Psikolojik kaynaklı hipersalivasyon, genellikle tedaviye psikolojik destek ile yanıt verebilir.
Ağızda tükürük birikmesi bitkisel çözümleri nelerdir?
Nane, karanfil ve adaçayı gibi bitkiler, ağızda tükürük birikmesini azaltabilir. Bu bitkilerin çayları veya gargara olarak kullanımı rahatlatıcı olabilir.
Aşırı tükürük nedeniyle ne zaman doktora gidilmeli?
Eğer hipersalivasyon, yaşam kalitesini etkiliyorsa, konuşma ve yutkunma güçlüğü oluşturuyorsa, tükürük birikmesi uzun süre devam ediyorsa, bir doktora başvurulmalıdır.
Hamilelik döneminde aşırı tükürük birikmesi oluşur mu?
Evet, hamilelik sırasında hormonel değişiklikler ve mide bulantısı nedeniyle aşırı tükürük birikmesi görülebilir.
Ağızda tükürük neden birikir?
Ağızda tükürük birikmesi, tükürük üretiminin artması, yutkunma güçlüğü veya tükürüğün ağızdan dışarı atılamaması gibi durumlar nedeniyle olabilir. Bu durum, genetik, nörolojik hastalıklar veya ilaç kullanımı ile ilişkili olabilir.
Yoğun tükürük üretimi ve hipersalivasyon hakkında daha fazla bilgi almak için ‘Ağızda Tükürük Birikmesi Neden Olur?‘ başlıklı blog yazımızı okuyabilir veya Metco Dental Blog sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Unutmayın, 1991 yılından beri tüm Türkiye’ye diş sağlığı ile ilgili cihaz ve sarf malzemeleri temin edip, satış öncesi ve sonrası her süreçte destek veren Metco Dental, Dünya’nın Bir Numaralı markalarıyla diş hekiminizin en büyük destekçisidir.
Danışmak istediğiniz tüm konularda; metco@metcodental.com adresine mail atabilir veya 0216 345 7424 numaralı telefonu arayarak bilgi alabilirsiniz.
